logo

Wiesław Wiśniewski-Kowalski

1921 -1991

Wiesław Józef Wiśniewski urodził się w 1921 r. w Warszawie w rodzinie robotniczej. Gdy miał 7 lat, stracił ojca. Pracował i uczył się wieczorowo, w 1939 r. uzyskał eksternistyczną maturę. Za okupacji dalej pracował jako robotnik, wstąpił do Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej, w Kedywie jako „Robert Kowalski” wykonywał zadania specjalne, jako dowódca plutonu był ciężko ranny w Powstaniu Warszawskim; został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami oraz dwukrotnie Krzyżem Walecznych. Po wojnie, wciąż na „fałszywych papierach”, wyjechał na Wybrzeże, gdzie pracował m.in. jako powiernik Morskiej Grupy Operacyjnej, która zabezpieczała tam polską własność. Był więziony przez władze komunistyczne. Do nazwiska rodowego dodał urzędowo konspiracyjne – Kowalski. W 1948 r. wstąpił na socjologię na UW, ożenił się, w 1952 r. uzyskał magisterium za pracę Pamiętniki jako materiały badań społecznych, napisaną u Stanisława Ossowskiego. Do 1957 r. był asystentem technicznym w Obserwatorium Astronomicznym UW, wówczas zwrócił na siebie uwagę talentem organizacyjnym. Po restytucji socjologii na UW został asystentem w Katedrze Socjologii Ossowskiego, był członkiem założycielem Polskiego Towarzystwa Socjolgicznego. Napisał rozdział w zbiorowym opracowaniu wyników badań ankietowych nad światopoglądem społecznym studentów Warszawy przeprowadzonych w latach 1958 i 1961. Na ich podstawie pisał u Ossowskiego pracę doktorską Postawy tolerancji (korelaty i uwarunkowania), ukończył ją u Marii Ossowskiej (1964). Po likwidacji Katedry Socjologii (1964) znalazł się w powołanej na jej miejsce Katedrze Metod Badawczych w Socjologii i zorganizował Pracownię Metodyki i Realizacji Badań Socjologicznych. Pracownia ta, posiadająca własny personel i sortery, długo służyła socjologom w pracy badawczej i dydaktycznej. W 1972 r. Wiśniewski utworzył, już w Instytucie Socjologii, Zakład Socjologii Oświaty i Wychowania, a potem Międzyuczelniany Zespół Badań Socjologicznych nad Problemami Oświaty i ta gałąź socjologii stała się jego specjalnością, przez pewien czas w Instytucie istniała nawet specjalizacja dydaktyczna w tym zakresie.


W 1969 r. opublikował monografię Przystosowanie do środowiska uczelnianego, opartą na badaniach studentów uczelni warszawskich; w badaniach połączył wiele metod: analizę danych urzędowych, ankietę, wywiady, obserwację i analizę listów studentów. Na tej podstawie, posługując się bogatym zestawem wskaźników i analizą wielozmianową, ustalił uwarunkowania i predyktory przystosowania studentów do układu instytucjonalnego uczelni, mierzonego ich powodzeniem w studiach i funkcjonowaniem na I roku. Książka miała dużą wartość diagnostyczną i praktyczną. Za tę pracę autor, który w 1969 r. został docentem, w 1971 r. uzyskał habilitację. W 1979 r. natomiast otrzymał profesurę.


Badania stworzonych przez Wiśniewskiego zespołów, złożonych głównie z ludzi młodych, skupiały się początkowo na funkcjonowaniu studentów w warunkach szkoły wyższej, a potem objęły całość systemu oświatowego: drogi edukacyjne młodzieży i uwarunkowania osiągnięć edukacyjnych, potrzeby, aspiracje i wzorce edukacyjne, problemy zawodu nauczycielskiego, relacje między oświatą a społeczeństwem. Publikacje własne Zakładu Socjologii Oświaty i Wychowania (Zeszyty, 1–52; Monografie i rozprawy, 1–4) zawierają solidną wiedzę empiryczną na temat ówczesnej szkoły i społeczeństwa.


Wiśniewski przykładał wagę do poziomu warsztatowego badań społecznych. Pracował jako badacz i konsultant w kilku instytucjach: w Ośrodku Badań Opinii Publicznej do czasu jego politycznej reorganizacji (1964), w latach 70. w Międzyuczelnianym Zakładzie Badań nad Szkolnictwem Wyższym, a później w Zakładzie Badań nad Czytelnictwem Młodzieżowej Agencji Wydawniczej. Jest autorem oryginalnych prac z zakresu empirycznej metodologii badań sondażowych: artykułu (z Anną Pawełczyńską) o zasadności stosowania próby udziałowej oraz eksperymentu nad wpływem sposobu stawiania pytań na rodzaj odpowiedzi ankietowych. W 1991 r. odszedł na emeryturę. W tym samym roku zmarł i został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (AS).

-
1962
Mieszkańcy Puław o sobie i swoim mieście

Warszawa: Ośrodek Badania Opinii Publicznej „Polskie Radio”, 1962.- 54 s.- Do użytku wewnętrznego.- Powiel. 

Badanie zrealizowane w 1962 r. w oparciu o reprezentację (887 osób) dorosłych mieszkańców Puław. Próba została pobrana metoda losowania systematycznego z listy. Tyt. kwestionariusza: Mieszkańcy Puław o sobie i swoim mieście. Zleceniodawca: Ministerstwo Przemysłu Chemicznego.

1467

1969
Przystosowanie do środowiska uczelnianego: z badań nad młodzieżą I roku studiów uczelni warszawskich prowadzonych wspólnie przez Pracownię Metodyki Badań Socjologicznych Uniwersytetu Warszawskiego i Pracownię Rekrutacji i Toku Studiów MZBnSW

Warszawa: Państ. Wyd. Nauk., 1969.– 188 s.; 24 cm.- (Raporty z Badań/ Ministerstwo Oświaty i Szkolnictwa Wyższego. Międzyuczelniany Zakład Badań nad Szkolnictwem Wyższym. Pracownia Zagadnień Rekrutacji i Toku Studiów).

Rec.: Edmund Mokrzycki.- „The Polish Sociological Bulletin” 1970 no. 2 <22> s. 139-140.

1468

Problemy przystosowania do środowiska uczelnianego

Warszawa: Międzyuczelniany Zakład Badań nad Szkolnictwem Wyższym,  1969.- 224.

1469

1979
Społeczna ocena infrastruktury oświatowo- kulturalnej

 Lucyna Rabenda-Bajkowska, Wiesław Wiśniewski.- Warszawa: Inst. Socjol. Uniw. Warsz., 1979.- 62 (Zeszyty/ Zespół Badań Socjologicznych nad Problemami Oświaty. Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego; z. 9). 

1470

1980
Wykształcenie wśród wartości propagowanych i uznawanych

Warszawa: Inst. Socjol. Uniw. Warsz.,1980.- (Zeszyty/ Zespół Badań Socjologicznych nad Problemami Oświaty. Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego; z. 15). 

1471

1981
Oświata w społecznej świadomości: wnioski z badań

Warszawa: Inst. Socjol. Uniw. Warsz., 1981.- (Zeszyty/ Zespół Badań Socjologicznych nad Problemami Oświaty. Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego; z. 22). 

1472

1986
Potrzeby oświatowe i kulturalne w społecznej świadomości

Warszawa: Inst. Socjol. Uniw. Warsz., 1986.- (Monografie i Rozprawy/ Uniwersytet Warszawski. Instytut Socjologii. Zakład Socjologii Oświaty i Wychowania).                      

1473

1990
Satysfakcja zawodowa nauczycieli: wstępne analizy porównawcze danych z sześciu krajów

Warszawa: Inst. Socjol. Uniw. Warsz., 1990.- (Zeszyty/ Zespół Badań Socjologicznych nad Problemami Oświaty.Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego; z. 47). 

1474

1991
Stosunek do zawodu wśród nauczycieli polskich i USA

dop. Magdalena Górowska-Fells, Ewa Nasalska, Wiesław Wiśniewski.- Warszawa: Inst. Socjol. Uniw. Warsz., 1991.- (Zeszyty/ Zespół Badań Socjologicznych nad Problemami Oświaty. Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego; z. 50). 

1475

Teachers` job statisfaction: (first Polish-American Conference on teachers’ job satisfaction held at the University of Warsaw in November 23rd-30th, 1990 based on the investigations of the International Consortium for Cross-Cultural Research in Education

Warszawa: Inst. Socjol. Uniw. Warsz., 1991.- (Zeszyty/ Zespół Badań Socjologicznych nad Problemami Oświaty. Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego; z. 49).

1476

1984
Oświata w społecznej świadomości: praca zbiorowa

red. Wiesław Wiśniewski.- Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, 1984.- 286, [1] s. ; 21 cm.

Zawiera art. W. Wiśniewskiego: Wstęp (s. 7-12).- Cz. I. Oświata jako przedmiot badań: [Wprowadzenie do rozdz.] (s. 12); Znaczenie terminu „oświata” a zakres badań oświatowych (s. 13-24).- Cz. II. Wykształcenie w społecznej świadomości: [Wprowadzenie do rozdz.] (s. 44-45); Wzór człowieka wykształconego w świadomości społecznej (s. 46-65); Aspiracje edukacyjne społeczeństwa polskiego (s.66-88).- Cz. III. Społeczna ocena systemu oświaty: [Wprowadzenie do rozdz.] (s.112-113).- Cz. IV. Oświata jako wartość: [Wprowadzenie do rozdz.] (s.184-185); Miejsce wykształcenia w systemie wartości (s. 206-227); Zakończenie (s. 244-253).

Rec.: Jacek Orlik.- „Studia Socjologiczne” 1985 nr 3/4s. 391-396.

1479

1962
Zasadność stosowania próby udziałowej

 Anna Pawełczyńska, Wiesław Wiśniewski.- „Studia Socjologiczne” 1962 nr 4 <7> s. 155-168.

1487

1963
Wpływ sposobu stawiania pytań w ankiecie na rodzaj odpowiedzi: eksperyment metodologiczny

„Studia Socjologiczne” 1963 nr 4 <11> s. 57-71.

1488

Tolerancja a egalitaryzm

„Studia Socjologiczne” 1963 nr 2 <9> s. 203-216.

Toż: w j. ang., pt.: Tolerance and egalitarianismi.- The Polish Sociological Bulletin” 1963 no. 1 <7> s. 21-32.

Toż: przedr. Polish sociology: selection of papers from The Polish Sociological Bulletin”/ The Polish Sociological Association.- Wrocław [etc.]: Zakł. Nar. im. Ossolińskich, 1974.- S. 267-278.

1489

1965
Sprawy osiedla i jego mieszkańców: ogólne wyniki badań w spółdzielczych osiedlach mieszkaniowych

„Zagadnienia Spółdzielczości Mieszkaniowej” 1965 z. 1 s. 5-30.

1490

1968
Wartość prognostyczna egzaminu wstępnego

„Dydaktyka Szkoły Wyższej” 1968 z. 1 s. 35-76.

1491

1969
Some factors affecting success at university

 The Polish Sociological Bulletin” 1969 no. 1 <19> s. 59-73.

1496

Młodzież chłopska na studiach wyższych

 „Wieś Współczesna” R. 13: 1969 nr 11 <153> s. 66-77.

1495

Kryteria kwalifikowania młodzieży na studia wyższe a wydajność w nauce

 „Życie Szkoły Wyższej” 1969 nr 10 s. 13-21.

1494

Powodzenie na studiach młodzieży robotniczej

„Wieś Współczesna” R. 13: 1969 nr 10 i nr 11.

1493

Środowisko domu akademickiego a powodzenie w studiach

„Wieś Współczesna” R. 13: 1969 nr 12 <154> s. 63-73.

1492

1970
The academic progress of students of different social origin

„The Polish Sociological Bulletin” 1970 no. 1 <21> s. 135-144. (Research notes).

1497

Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego

W. W. [Wiesław Wiśniewski].- „Studia Socjologiczne” 1970 nr 1 <36> s.343-345.[spr. aut.]

1498

1971
Struktura i determinanty syndromu przystosowania do środowiska uczelnianego

„Dydaktyka Szkoły Wyższej” 1971 nr 4 s. 57-85.

Toż: w j. ang., pt.: Structure and determinants of the syndrome of adjustment of university environment/ Wiesław Wiśniewski.- The Polish Sociological Bulletin” 1971 no. 1 <23> s. 94-109.

 

 

1499

1973
Aktywność społeczna a kształtowanie postaw

„Dydaktyka Szkoły Wyższej” 1973 nr 3 <23> s. 19-40.

 

 

Toż: w j. ros., pt.: Social activity and the formation of attitudes/ Wiesław Wiśniewski.- Sovremenaja vyssaja skola” 1973 no. 3 p. 81-89.

1500

Factors related to students' voluntary social work

Józef Borowski, Wiesław Wiśniewski.- „The Polish Sociological Bulletin” 1973 no. 1/2.

1501

1975
Niektóre problemy socjologii oświaty
„Studia Socjologiczne" 1975 nr 3 <58> s. 153-170.
1502

1978
Pojęcie i miejsce wykształcenia w świadomości społeczeństwa polskiego

„Studia Socjologiczne” 1978 nr 3 <70> s. 209-232.

1503

Nauczanie metod badań społecznych na kierunkach niesocjologicznych

„Przegląd Socjologiczny” T.30: 1978 s. 353-355.

Wystąpienie na konf. Refleksja metodologiczna a praktyka badawcza i nauczanie metod badań w socjologii, zorganizowanej przez Zakład Metod i Technik Badań Społecznych komitetu Nauk Socjologicznych PAN w dn. 27-29 IX 1976 r.

1505

The place of education in the system of values in Polish society
„The Polish Sociological Bulletin” 1978 no. 3/4 s. 111-125.
1504

1979
Infrastruktura oświatowo-kulturalna a jej odbicie w świadomości społecznej

 Wiesław Wiśniewski, Lucyna Rabenda-Bajkowska.– „Studia Socjologiczne” 1979 nr 2 <73> s. 181-194.

1506

1980
Wzór człowieka wykształconego w świadomości społecznej

„Studia Socjologiczne” 1980 nr 3 <78> s. 201-219. 

1507

Education as a value in Polish society
„International Journal of Political Education” Vol. 3: 1980 p. 239-253.
1508

1981
Power, influence and education in the Polish value system
„The Polish Sociological Bulletin” 1981 no. 1 p. 37-46.
1509

Education in social consciousness
„The Polish Sociological Bulletin" 1981 no. 3/4 p. 61-74.
1510

1983
Przemiany w poczuciu zaspokojenia niektórych potrzeb w społeczeństwie polskim w latach 1977-1981

„Studia Socjologiczne" 1983 nr 3 <90> s. 95-118.

1511

1985
Przemiany aspiracji edukacyjnej młodzieży

„Edukacja” 1985 nr 3.

1512

1987
Społeczne potrzeby uzupełniania wiedzy

„Edukacja” 1987 nr 3.

1513

Problems of the sociology of education in Poland
„Newsletter” (ISA, RC 04) 1987 no. 10 s. 8-12.
1514

Public attitudes towards scientific knowledge in Poland

Grażyna Koptas, Wiesław Wiśniewski.- “Science and Public Policy” Vol. 14: 1987 no. 3 p. 118-132.

1515

Nauka i inne typy poznania w świadomości społeczeństwa polskiego

Wiesław Wiśniewski.- „Nauka Polska” R. 35: 1987 nr 5 <232/233> s. 31-42.

Art. ma motto z St. Ossowskiego.

1516

1988
Społeczne zainteresowanie wiedzą naukową i pozanaukową

Grażyna Koptas, Wiesław Wiśniewski.- „Kultura i Społeczeństwo” T. 32: 1988 nr 1 s. 161-169.

1517

Zakres badań i fragmenty analiz socjologii oświaty

„Studia Pedagogiczne” T. 53: 1988 s. 35-51. - (= Problemy edukacji dorosłych)

1518

Wykształcenie w systemie wartości społeczeństwa polskiego: (przemiany w latach 1977-1986)

Studia Socjologiczne" 1988 nr 1 <108> s. 89-108.

Art. ma motto z St. Ossowskiego „Osobliwości nauk społecznych”.

Toż: art. w j. ang., pt.: Education in the system of values of Polish society: (changes between 1977 and 1986); Wiesław Wiśniewski.- „Sisyphus: sociological studies” Vol. 6: 1989 s. 159-174.- (= Society in transition/ ed. by Lena Kolarska-Bobińska).

1519

1965
Postawy tolerancji na tle systemu wartości studentów

[w:] Studenci Warszawy: na podst. wyników badań Zofii Józefowicz, Stefana Nowaka i Anny Pawełczyńskiej; Jerzy Jasiński, Zofia Józefowicz, Irena Nowakowa, Stefan Nowak, Anna Pawełczyńska, Barbara Wilska, Wiesław Wiśniewski; kier. i red. nauk. oprac. Stefan Nowak.- Warszawa: 1965.- Cz. 2, s. 292-318.- (Raporty z Badań/ Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego. Międzyuczelniany Zakład Badań nad Szkolnictwem Wyższym).- Do użytku służbowego.- Maszynopis powiel.

 

 

Toż: pt.: Postawa tolerancji na tle systemu wartości studentów/ Wiesław Wiśniewski// In: Studenci Warszawy: studium długofalowych przemian postaw i wartości: praca zbiorowa/ pod red. Stefana Nowaka.- Warszawa: Wyd. Uniw. Warsz., 1991.- S. 373-410.

1480

1969
Niektóre czynniki powodzenia na studiach

[w:] Moralność i społeczeństwo: Księga jubileuszowa dla Marii Ossowskiej [dla uczczenia pięćdziesięciolecia pracy naukowej].– Warszawa: Państ. Wyd. Nauk., 1969.- S. 333-352.

1481

1971
Powodzenie w studiach: korelaty i uwarunkowania''

[w:] Problemy pedagogiczne w szkolnictwie wyższym Polski i NRD: materiały z konferencji naukowej, Rynia k. Warszawy, 8-12 czerwca 1970 r..- Warszawa: Państ. Wyd. Nauk., 1971.- S. [uzup.].- (Wybrane Dokumenty i Informacje o Szkolnictwie Wyższym/ Międzyuczelniany Zakład Badań nad Szkolnictwem Wyższym).

1482

1973
Wartość predyktywna kryteriów doboru młodzieży na studia wyższe

[w:] Rekrutacja młodzieży na studia wyższe: materiały z konferencji naukowej, Świdry Małe k. Warszawy, 21-22 października 1971; [red. nauk. Jerzy Zakrzewski].- Warszawa: Państ. Wyd. Nauk., 1973.– S. 221-242.- (Monografie i Studia/ Ministerstwo Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki. Międzyuczelniany Zakład Badań nad Szkolnictwem Wyższym).

1483

1980
Wykształcenie a wartości

[w:] Systemy wartości a wzory konsumpcji społeczeństwa polskiego; red. [uzup.].- 1980.- S. 298-344.

1484

1985
Władza, dobrobyt i wykształcenie w systemie wartości społeczeństwa polskiego

[w:] O społeczeństwie i teorii społecznej: Księga poświęcona pamięci Stanisława Ossowskiego; red. Edmund Mokrzycki, Maria Ofierska, Jerzy Szacki; Polska Akademia Nauk. Komitet Nauk Socjologicznych.- Warszawa: Państ. Wyd. Nauk., 1985.- S. 530-545.

1485

1990
Wiedza naukowa i pozanaukowa w społecznej świadomości

Grażyna Koptas, Wiesław Wiśniewski; [w:] Upowszechnianie nauki w świecie: nowe doświadczenia i badania.

1486

1969

 

BOROWSKI Józef Gustaw.- Działalność społeczna studentów i jej wpływ na przystosowanie do uczelni: [praca mgr]

1526

1972

 

LATAŁA Agnieszka.- Korelaty i uwarunkowania zadowolenia z życia warszawskich studentów

1527

NASIEROWSKI Tomasz.- Problem przystosowania towarzysko-kulturowego w warszawskim środowisku studenckim: [praca mgr]

1528

 

PAPROCKA Aleksandra.- Audycje radiowe dla nauczycieli w opinii ich odbiorców: [praca mgr]

1529

1973

 

KOŁODZIEJ Irena.- Proces formowania się postawy konformistycznej i jej funkcje przystosowawcze: [praca mgr]

1530

1974

 

GORCZYCKA Ewa Grażyna.- Przystosowanie młodzieży ze schorzeniami narządu ruchu do życia społecznego

1522

1976

SEROCZYŃSKA Jolanta.- Niektóre korelaty i uwarunkowania powodzenia na studiach: [praca mgr]

1531

1977

 

KUCHARCZYK Henryk.- Wartość postępowania kwalifikacyjnego na studia wyższe w przewidywaniu sukcesów na I i II roku studiów: [praca

1532

 

ŁUSZCZYŃSKA Elżbieta.- Wartości związane z posiadaniem autorytetu w środowisku studenckim Uniwersytetu Warszawskiego: [praca mgr]

1533

 

ZONN Katarzyna.- Poglądy na cechy idealnego ustroju społeczno-politycznego studentów  Warszawy i Łodzi: [praca mgr]

1534

1978

 

STASIŃSKA Marzanna.- Założenia i perspektywy edukacji permanentnej a jej społeczny odbiór: [praca mgr]

1535

1979

 

KOŚMIDER Alina.- Środowisko szkolne a poglądy i postawy społeczne uczniów: [praca mgr]

1538

JANUCIK Marian.- Niektóre korelaty i uwarunkowania zadowolenia z życia warszawskich studentów: [praca mgr]

1537

 

BĄK Mieczysława.- Postrzeganie siebie na tle własnych wzorów osobowych i na tle wzorów rozpowszechnionych w środowisku studenckim:

1536

BOROWSKI Józef Gustaw.- Socjologiczna analiza roli organizacji młodzieżowych w społeczeństwie socjalistycznym:[praca dr]

1523

1986

 

SAWIŃSKI Zbigniew.- Pomiar i skalowanie wykształcenia w badaniach socjologicznych:[praca dr]

1524

1987

 

STASIŃSKA Marzanna.- Wpływ czynników statusowych i psychospołecznych na drogi edukacyjne młodzieży polskiej: [praca dr]

1525

1970

 

[gł. w dysk.]/ W. Wiśniewski// In: Teoretyczne i metodologiczne problemy statystyki społecznej: materiały z konferencji GUS, 20 XI 1969

1520

1974
Wzór studenta a kryteria kwalifikowania młodzieży na wyższe uczelnie

„Literatura” 1974 nr 20 s. 11.

1521

1991

 

Wiesław Wiśniewski (1921-1991): [nekr.].- „Informacja Bieżąca/ PTS” 1991 nr 31: (z listopada) s. 4 okł.

1539

Wiesław Wiśniewski: 28 IV 1921 – 2 XI 1991/ Zbigniew Sawiński, Marta Zahorska.- „Studia Socjologiczne” 1991 nr ¾ s. [uzup.].

 

Toż: przedr.// In: Socjologia na Uniwersytecie Warszawskim: fragmenty historii/ zebrał, oprac. i w całość ułożył Antoni Sułek; Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego.- Warszawa: Wyd. IFiS PAN, 2007.– S. 494-496.- Toż: [Wyd. 2, zm.].- 2012.- S. 501-503.

1540